جایگاه امیرخسرو دهلوی در تاریخ‌نگاری هند

ورود اسلام به شبه‌قاره هند، افزون بر تحولات مذهبی، تغییرات اجتماعی و سیاسی مهمی در پی داشت و موجب تحولات عمیق فرهنگی نیز شد. از جمله مهم‌ترین جلوه‌های این تحولات، ایجاد سنت تاریخ‌نگاری در این سرزمین بود. در واقع، با استقرار اسلام در شمال‌غربی هند، تألیفات تاریخی به عنوان شاخه‌ای از ادبیات در شبه‌قاره به سوی پیشرفت گام برداشت. وجه غالب در تاریخ‌نگاری هند اسلامی، سیطرۀ زبان فارسی و دیدگاه‌های تاریخ‌نگارانۀ ایرانی بر آن است. بنابراین می‌توان ادعا کرد شروع تاریخ‌نگاری در شبه‌قارۀ هند متأثر از تاریخ‌نگاری ایرانی و به زبان فارسی بوده است. تواریخ فارسی دورۀ حاکمیت سلاطین دهلی، از منابع اصلی تاریخ هند دورۀ میانه به شمار می‌آیند. مؤلفه‌های متعددی چون بینش مورخان، نحوۀ گزینش رویدادها، منابع مورد استفاده، روش‌های تاریخ‌نگاری، ابزارهای سنجش درستی رویدادها، شیوه‌های تدوین و تنظیم داده‌ها، خاستگاه اجتماعی و ادبیات به کار گرفته شده در هر مورخ، منحصر به فرد به نظر می‌رسد. از جمله افرادی که تا کنون نقش وی در تاریخ‌نگاری هند مغفول مانده، امیرخسرو دهلوی (652 - 725ق) است. در پژوهش حاضر تلاش شده با روش تحلیل متنی و گفتمانی، جایگاه امیرخسرو دهلوی و نقش وی در تاریخ‌نگاری هند بررسی شود. بر اساس مقایسۀ آثار تاریخ‌نگاری در دورۀ مورد نظر، به نظر می‌رسد با وجود این‌که امیرخسرو مورخی حرفه‌ای نبود، اما داده‌های تاریخی نابی متأثر از احوال و شرایط زمان خود از تاریخ هندوستان را از دریچه ادبیات بازتاب داده است.